Voeding en stem: feiten en fabels
Stel je voor: het is zo ver. Het is jouw stem-prestatiedag!
En je hebt één grote wens; dat jouw stem in TOPconditie is én blijft. Er wordt namelijk deze belangrijke dag veel van jouw stem gevraagd. Je gebruikt ‘m de hele dag, met slechts enkele pauzes tussendoor.
Wat kun je het beste eten en drinken op zo’n dag?
Wat zijn de feiten en wat zijn de fabels omtrent voeding en stem?
Je hebt wel een idee, maar klopt dat ook?
Daar geef ik je graag antwoord op.
FEIT: voeding beïnvloedt stem
De mens is heel goed in het voeden van de eigen–wijsheid. We drinken thee met honing als smeerolie voor de stembanden, twee koppen koffie met een stuk chocola voor de nodige alertheid en/of een wijntje voor de nodige ontspanning.
Helaas moet ik hier spreken over slecht – slechter – slechtst.
Onze stembanden zijn zo enorm teer en kwetsbaar dat elk teveel aan slijm en irritatie van de slijmvliezen een nadelig gevolg heeft voor de stemkwaliteit. Feit: Suiker, zuivel, cafeïne, chocola en alcohol zijn de grootste boosdoeners voor geïrriteerde slijmvliezen in de mond- en keelholte. Ja roken ook, maar als zeer bewust stemgebruiker doe je dat natuurlijk niet (meer). Zo wel, dan kan ik je het verder lezen besparen, want roken doodt alle voordelen van de genoemde voedingsadviezen.
Jouw stem-orgaan staat niet op zichzelf. Voor langdurig goed stem kunnen geven, moet jouw hele lichaamsconditie in orde zijn. Ben je snel buiten adem? Dan merk je dat ook tijdens spreken. Voel je je na het eten snel vol en opgeblazen? Dan merk je dat ook tijdens het spreken. Voor een goed adem- en stemgebruik moet jouw middenrif alle kanten op kunnen bewegen. Met een volle maag lukt dat niet en het geeft je zelfs een akelig gevoel.
Hoe minder je op jouw stemdag eet, hoe beter. Je blijft dan helder en happy.
Begin op tijd bij de basis van jouw gezondheid en conditie. Des te meer zelfvertrouwen heb je straks op jouw podium. Hetzelfde geldt voor de Do’s en Don’ts qua stem en voeding. Het heeft geen zin om hier een dag van te voren mee te beginnen. Ik hoop dan ook dat je dit ruim op tijd leest om er je voordeel mee te doen.
Groente en fruit
Dat het dagelijks eten van groente en fruit goed voor je is, hoef ik je niet te vertellen. Alle groenten kun je blijven eten voor en tijdens de dag dat jouw stem moet presteren. Laat echter hete pepers, scherpe kruiden, knoflook (droogt uit) en suikerhoudende producten uit je menu. Fruit eten is ook absolute aanrader. Het heeft echter geen zin om totaal ander fruit te gaan eten dan je gewend bent.
Ga niet dagenlang appels eten, voor een stemprestatie als je niet van appels houdt. Het is namelijk een fabel dat appels goed zijn voor de stem. Veel mensen krijgen juist last van hun slijmvliezen wanneer zij dagelijks een appel eten. Zij gaan hiervan hoesten. Een groene appel is bij veel acteurs en zangers favoriet. Door het zuur van deze appel ontstaat kortdurend meer speeksel in je mond. Voor mensen met een droge mond werkt het alleen als zij elke 5 minuten een paar happen van de groene appel kunnen nemen. Denk je dat dit praktisch uitvoerbaar is? Veel vaker werkt het als bijgeloof: de spreker of zanger voelt zich zekerder van de stemkwaliteit en het uithoudingsvermogen van de stem na het eten van een groene appel. Zie hiervoor mijn Facebook Live.
Mijn advies voor een droge mond tijdens spreken of zingen: zie kans om tussendoor een kort moment met je tong langs buiten-en binnenkant van tanden en kiezen te gaan, met gesloten mond.
Appels eten wordt ook geadviseerd voor een betere werking van het geheugen. Of dat een feit of fabel is, durf ik niet te zeggen. Sinds kort is het absoluut een feit dat ons geheugen beter werkt wanneer we kauwbewegingen maken tijdens een leerproces.
Banaan is prima om vooraf of in de pauze te eten, wanneer je flink vocaal van je moet laten horen. Een banaan bevat meerdere soorten koolhydraten, waardoor de energie langzaam wordt verdeeld over je lichaam. Een banaan bevat erg weinig vet en werkt ook nog eens zuurremmend. Wanneer je last hebt van spanningen die zich uiten in brandend maagzuur en misselijkheid, dan kan het langzaam eten van een banaan je maag(zuur) tot rust laten komen. In een banaan zit het aminozuur tryptofaan, dat door het lichaam omgezet wordt in serotonine. Serotonine is het zogenaamde geluk hormoon, dat je positief en blij kan laten voelen. Mooi meegenomen op jouw TOPdag!
Net als voor de appel, geldt ook voor de banaan dat er mensen zijn die er minder goed tegen kunnen. Heb jij last van verstopping en zie jij de banaan als boosdoener, dan eet je die dus niet op de dag dat je moet presteren.
Het is wel goed om te weten dat een banaan de meest bespoten fruitsoort is, helaas.
Feit: ananas is goed voor je. In ananas zit zoveel vitamine C dat je met een dagelijkse portie van iets meer dan 100 gram al aan de aanbevolen dagelijks hoeveelheid vitamine C komt. Het is een zalige boost voor je immuunsysteem, waarvan je het meest effect hebt wanneer je ananas als tussendoortje eet. Een bijkomend groot voordeel is dat symptomen van onder andere verkoudheid, keelpijn en (bij)holte-ontstekingen kunnen worden verlicht door het eten van ananas. Een last-minute effect zal je nooit krijgen met fruit. Begin dus op tijd.
En hoe gezond zijn citrusvruchten voor je stem?
In citrusvruchten zit natuurlijk een berg vitamine C en net als de kiwi zijn ze supergezond voor je. Het feit is dat citrusvruchten één groot nadeel hebben voor je stem: een verhoogde slijmproductie. Je voelt dan een voortdurende prikkel om het slijm weg te hoesten. Ik raad je af dit te eten op de dag dat jouw stem moet presteren.
Wat kun je het beste drinken?
Als jouw stem al een tijdlang in TOPconditie is, kan het echt geen kwaad om koffie te drinken. Het beste voor je lijf is om dit te beperken tot maximaal drie koppen per dag. Het kan enorm uitnodigend zijn om tijdens de lichte lunch een wijntje te nemen, al was het alleen voor de gezelligheid op deze geweldige dag. Houd toch nog even dat zelfvertrouwen van je vast tot het eind en drink water of thee.
Ik zou zo graag willen weten wie heeft bedacht dat honing in je thee goed is voor je stem. O ja, honing verzacht en heeft zelfs een genezende werking, maar hallo – honing is suiker! Weet je nog wat suiker met je slijmvliezen en stem doet? Thee kun je gelukkig ook drinken zonder honing. Drink het niet te heet en bij voorkeur zonder theïne.
De beste thee voor je stem is gemberthee (met één klein schijfje) of saliethee (één blaadje per glas of gedroogde salie).
Ruim een liter water per dag drinken, is goed voor je totale welzijn. Tegenwoordig is het bulkdrinken van water populair en uit ervaring kan ik je vertellen dat dat me goed bevalt. Bulkdrinken houdt in dat je een paar momenten per dag 2 glazen (500ml) drinkt in plaats van regelmatig een slok of glas water te drinken. Ik drink nu vier momenten per dag 2 glazen water: ongeveer een half uur voor mijn ontbijt, een uur voor mijn lunch, twee uur voor mijn avondeten en 1 ½ uur na mijn avondeten. Het voelt goed om steeds voor een paar uur lang voldoende water te hebben ‘getankt’.
Met deze informatie betreffende voeding en stem kun jij jezelf een hoop ellende besparen op jouw belangrijke dag. Voor stemhygiëne helpt ook een goede mondhygiëne. Verzorg je gebit goed en gebruik een tongschraper om de aanslag op je tong te verwijderen. Hierdoor verminder je ook het risico op infecties in je mond en keel.
Gun jezelf en jouw lijf het beste. Zet je lijf AAN door te bewegen. Ga naar buiten en adem. Kom in actie en laat van je horen!
En denk nog even aan mijn jaarlijkse cadeautip: de hygrometer.
Een juiste vochtbalans in huis en op jouw werkplek is pure verwennerij voor je stem. Zorg voor een luchtvochtigheidspercentage van 60% door middel van:
- planten
- het dagelijks luchten van de ruimten
- en door bijvoorbeeld waterbakken aan de verwarming te hangen
- of speciale luchtbevochtigers te plaatsen.
Hygrometers vind je, voor minder dan 20 euro, bij diverse huishoudzaken. Het is een ideaal cadeau voor de beroepsspreker!
Binnenkort heb ik ook een cadeautje voor jou.
Als jij ook staat ingeschreven om op de hoogte te blijven van praktische informatie op het gebied van stem en spraak, ontvang je een mooie kortingscode voor een geweldig online lesprogramma, waarmee je thuis zelfstandig aan een goede warming-up van je stem kunt werken.
Stay tuned en laat van je horen!